فرسودگی شغلی چیست؟
فرسودگی شغلی در چند دهه گذشته در بین متخصصان منابع انسانی همواره مورد بحث بوده است و سازمان بهداشت جهانی (WHO) در سال 2019 مفهوم فرسودگی شغلی را به عنوان یک سندرم ناشی از پدیده شغلی تعریف کرد. این خستگی منجر به خستگی جسمانی در پایان روز کاری و همچنین بدبینی و دوری از همکاران و مشتریان می شود. فرسودگی شغلی کارکنان را می توان به عنوان نارضایتی شدید شغلی و عدم اطمینان در مورد چگونگی بهبود و پیشرفت در حرفه خود تعریف کرد.
در این مقاله به عوامل فرسودگی شغلی و راهکارهای مقابله با آن میپردازیم.
سندرم فرسودگی شغلی
این سندرم توسط روانشناس آمریکایی هربرت فرودنبرگر در دهه 1970 برای اولین بار معرفی شد. فرسودگی شغلی می تواند بر وضعیت روحی، جسمی و عاطفی فرد تأثیر بگذارد. فرسودگی شغلی معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که افراد در محل کار غرق می‌شوند و احساس می‌کنند دیگر نمی‌توانند از عهده سختی‌های شغلی خود برآیند. فرسودگی شغلی در یک سازمان معمولاً به طور نامحسوس در طول زمان رخ می دهد و کارمندان را به گونه ای تحت تأثیر قرار می دهد که به سختی متوجه می شوند.
حتما بخوانید: تاثیرات اضافه کاری در منابع انسانی
دلایل فرسودگی شغلی چیست؟
سازمان جهانی بهداشت این را سندرم “استرس مزمن محل کار که به درستی مدیریت نشده است” میشناسد. عوامل بیرونی ناشی از اختلالات محیط کار عامل اصلی فرسودگی شغلی هستند و این خستگی عاطفی و جسمی منجر به نارضایتی شغلی و از دست دادن انگیزه افراد می شود.
موارد زیادی وجود دارد که باعث فرسودگی شغلی می شود که برای هر فرد متفاوت است، اما عوامل رایجی که منجر به فرسودگی شغلی و عوامل استرس زا در محل کار می شود عبارتند از:
• احساس عدم کنترل و ناتوانی در تصمیم گیری در مورد برنامه یا حجم کاری
• عدم وجود اطمینان در مورد انتظارات خود و مدیر
• ضعف فرهنگ کاری، نفوذ نگرش و روحیه افراد دیگر و مدیریت
• عدم تعادل بین کار و زندگی
• تعهد بیش از حد به کار
علائم هشدار دهنده فرسودگی شغلی
علائم فرسودگی شغلی بسته به مرحله فرسودگی شغلی شما متفاوت است. به طور کلی، علائم و نشانه های فرسودگی شغلی کارکنان عبارتند از خستگی مزمن، بی خوابی، علائم فیزیکی مانند سردرد و معده درد، عصبانیت، گوشه گیری، تحریک پذیری، افسردگی و غیره.
علائم همچنین می تواند فیزیکی، احساسی یا رفتاری باشد. علائم فیزیکی معمولاً با احساس خستگی، مشکل در خواب، تغییر در اشتها و سردرد یا درد عضلانی مشخص می شود. فقدان انگیزه و احساس شک به خود یا تنهایی از دیگر علائم عاطفی فرسودگی شغلی کارکنان است. این سندرم باعث بروز رفتارهایی مانند انزوای اجتماعی، عدم انجام مسئولیت ها و در نهایت طغیان خشم ناشی از کار می شود.
مراحل فرسودگی شغلی چیست؟
فرسودگی شغلی به طور ناگهانی اتفاق نمی افتد و به مرور زمان بر افکار، احساسات و اعمال فرد تأثیر می گذارد. مراحل اولیه ممکن است خفیف باشد، اما در نهایت می تواند به یک عادت تبدیل شود که انجام وظایف کاری را دشوار می کند.
حتما بخوانید:رفتار سازمانی چیست؟
علائم هشدار دهنده فرسودگی شغلی
این مرحله با انرژی و خوش بینی همراه است و هنگام شروع یک کار جدید، کارکنان احساس رضایت را تجربه می کنند که منجر به دوره هایی از بهره وری، توانایی و خلاقیت می شود.
مرحله استرس
اگرچه کارکنان همیشه استرس ندارند، اما زمان هایی وجود دارد که استرس آنها بسیار زیاد است. شروع این مرحله با علائم جسمی یا روحی شروع می شود و افراد به راحتی تمرکز خود را از دست می دهند و در انجام کارها بهره وری کمتری دارند. خستگی و میل شدید به خواب یا فعالیت های خارج از محل کار از علائم فیزیکی هستند که نشان دهنده فرسودگی شغلی کارکنان است.
مرحله استرس مزمن
در این مرحله کارکنان استرس زیادی را تجربه می کنند و با افزایش تنش، استرس مداوم بر عملکرد آنها تأثیر می گذارد. احساس بی علاقگی، عدم تکمیل به موقع کار، دیر رسیدن به محل کار یا تعلل از نشانه های این مرحله است. مکالمات کاری عادی از نظر اجتماعی برای کارمندان دشوار می شود. در موارد دیگر ممکن است عصبانی شوند و با همکاران خود دچار مشکل شوند. این احساسات می تواند در خانه ادامه یابد و بر روابط با دوستان و خانواده تأثیر بگذارد.
مرحله فرسودگی شغلی
در این مرحله فرسودگی کارمندان دیگر قابل کنترل نیست و در محیط کار به یک وسواس تبدیل می شود. گاهی اوقات ممکن است احساس بی‌حسی و عدم اطمینان از خود داشته باشند که منجر به علائم فیزیکی شدید مانند سردرد مزمن می‌شود. شکلات معده و مشکلات گوارشی و در نهایت دوستان و اعضای خانواده نیز متوجه تغییرات رفتاری این افراد می شوند.
تاثیر فرسودگی شغلی بر کسب و کار
فرسودگی شغلی موضوعی پیش پا افتاده نیست و مردم باید بدانند که چگونه بر آن غلبه کنند. بسیاری از پیامدهای منفی می تواند منجر به علائم فرسودگی شغلی و استرس محل کار شود که بر تمام جنبه های زندگی افراد تأثیر می گذارد. خستگی و فرسودگی شغلی بر سلامت جسمی و روانی افراد تأثیر می گذارد و در نتیجه کار او را دشوارتر می کند. این امر کیفیت کار سازمان ها را کاهش می دهد و سایر بخش ها را نیز تحت تأثیر قرار می دهد.
از نظر روانی، فرسودگی شغلی کارکنان منجر به سطوح بالایی از استرس و تحریک پذیری می شود که می تواند بر همکاران تأثیر بگذارد و یک محیط کاری ناخوشایند را ایجاد کند. خستگی همچنین می تواند نشان دهنده مشکلات سلامت روان در کارکنانی باشد که با احساسات خود دست و پنجه نرم می کنند. به همین دلیل برای مدیران مهم است که بتوانند این علائم را در اسرع وقت شناسایی کنند تا به کارکنان کمک کنند.
راهکارهایی برای فرسودگی شغلی
فرسودگی شغلی در سازمان نه تنها بر عملکرد فرد تأثیر می گذارد، بلکه می تواند باعث استرس محیط کار و اضطراب زیاد و همچنین خطر احتمالی آسیب جسمانی در مشاغل خاص شود. خستگی می تواند بر بهره وری و تمرکز در کار تأثیر بگذارد. 59 درصد از مردم اذعان می کنند که خستگی باعث می شود بهره وری آنها در محل کار کمتر شود.. بنابراین، کمک به نیروی کار برای مقابله با خستگی باید در اولویت کارفرمایان قرار گیرد، نه فقط بخاطر ارتقای عملکرد کارکنان، بلکه برای حمایت از سلامت و رفاه طولانی مدت کارکنان.
بهترین راه برای مقابله با فرسودگی شغلی در وهله اول ، پیشگیری از آن است. در اولین قدم، مدیران باید محیطی باز و صادقانه ایجاد کنند تا نیروی کارشان بتوانند در مورد تأثیر خستگی بر عملکرد خود صحبت کنند و در صورت نیاز درخواست کمک کنند. این نه تنها به بهره وری و حفظ کارمندان کمک می کند، بلکه محیط کار را به یک محیط کاری مساعد تبدیل می کند.
مدیران منابع انسانی باید کارکنانی را که از فرسودگی شغلی رنج می‌برند شناسایی کنند و همچنین به کارکنان و مدیران نحوه تشخیص فرسودگی شغلی را آموزش دهند. آموزش و روش های رهبری سازمانی می تواند به کاهش فرسودگی شغلی کمک کند. همچنین یادگیری تشخیص علائم فرسودگی شغلی از طریق همکاری با کارکنان بسیار موثر است.
چگونه از فرسودگی شغلی رهایی پیدا کنیم؟
فرسودگی شغلی احتمالا آنقدر استرس زا است که به نظر نمی رسد راه حلی برای آن وجود داشته باشد اما راه هایی برای کاهش آن وجود دارد. برای شروع، باید با خود صادق باشید و فرسودگی شغلی را تشخیص دهید. اگر مشکل را تشخیص ندهید و آن را انکار نکنید، ادامه کار دشوار خواهد بود.
اولین قدم مهم برای جلوگیری از استرس محیط کار، افزایش باور به خود و توانایی هایتان است. گاهی حتی قبل از تصمیم گیری در مورد یک شغل خاص، مشخص کنید که چه چیزی از شغل خود نیاز دارید. تعیین دقیق آنچه از شغل خود نیاز دارید به شما کمک می کند تا با اطمینان در مورد آن تصمیم بگیرید.
یک راه عالی دیگر برای جلوگیری از تمرکز بیش از حد روی کار، داشتن مراکز خلاقانه است..اگر در محل کار استرس دارید، در مورد نحوه برخورد با آن واقع بین باشید. مسائلی را که شما را آزار می دهد شناسایی کنید و با برخی از بهترین افراد مانند یک درمانگر، دوستان، خانواده یا همکاران مشورت کنید. در طول روز کاری به طور منظم استراحت کنید، استراحت به شما کمک می کند تا آرامش خود را به دست آورید. اگر احساس عصبانیت یا استرس می کنید دست نگه داشته و استراحت کنید.
فرق استرس با فرسودگی شغلی
فرسودگی شغلی را نباید با استرس اشتباه گرفت. استرس را می‌توان به اشکال مختلف با کار زیاد، مسئولیت‌های زیاد، ساعت‌های زیاد صرف کار شناسایی کرد. فرسودگی شغلی زمانی اتفاق می افتد که احساس می کنید زمان، انگیزه، انرژی و مراقبت کافی برای انجام کارها ندارید.
برخی از علائم مرتبط با افسردگی، مانند خستگی و دشواری در انجام وظایف، می توانند به صورت فرسودگی ظاهر شوند. در بیشتر موارد، فرسودگی شغلی مربوط به کار است و زندگی روزمره فرد را تحت تاثیر قرار می دهد ری افسردگی ندارد، از سوی دیگر، هر جنبه ای از زندگی را با احساس ناامیدی، بی ارزشی یا درماندگی دائمی تحت تاثیر قرار می دهد.
اگر عزت نفس پایینی دارید، انتظارات غیرواقع بینانه در محل کار دارید، یا از عوامل استرس زا ناراحت هستید، ممکن است در معرض خطر فرسودگی شغلی قرار بگیرید. علاوه بر این، اگر شغل شما سخت است، کمبود نیروی انسانی، درگیری در محل کار، و دستمزد و پاداش ناکافی منجر به فرسودگی شغلی می شود.
